De molens van Winsum
Winsum heeft een rijke geschiedenis als het gaat om molens. Zowel in het verleden als in het heden spelen molens een belangrijke rol in het landschap en de cultuur van de regio. Hieronder volgt een overzicht van de vroegere en nog bestaande molens van Winsum.
Vroegere Molens
Winsum kende door de eeuwen heen meerdere molens, waarvan een groot aantal niet meer bestaat. De molens dienden verschillende doeleinden, zoals het malen van graan en het bemalen van water. Enkele historische molens die niet meer in het huidige landschap te vinden zijn:
-
De Zilvermeeuw – Een standerdmolen die oorspronkelijk dienst deed als korenmolen. De molen werd in de 19e eeuw gesloopt.
-
De voormalige poldermolens – Winsum en omgeving hadden verschillende watermolens die zorgden voor de afwatering van het gebied. Met de komst van moderne gemalen verdwenen deze molens geleidelijk.
Huidige Molens
Tegenwoordig telt Winsum nog twee molens die goed bewaard zijn gebleven en een belangrijke rol spelen in het culturele erfgoed van het dorp.
-
Molen De Ster
-
Deze koren- en pelmolen werd gebouwd in 1851 en is een rijksmonument. De molen staat nog steeds fier aan de rand van Winsum en is in gebruik als maalbedrijf. De Ster is een achtkante bovenkruier en wordt regelmatig door vrijwillige molenaars bediend.
-
-
Molen De Vriendschap
-
Deze prachtige korenmolen dateert uit 1801 en is eveneens een rijksmonument. De molen is volledig gerestaureerd en wordt gebruikt voor het malen van graan. Dankzij de inzet van enthousiaste vrijwilligers blijft deze molen draaiende en toegankelijk voor bezoekers.
-
Molens als Cultureel Erfgoed
De molens van Winsum zijn niet alleen functionele monumenten, maar ook een belangrijk onderdeel van het cultureel erfgoed van het dorp. Ze herinneren aan een tijd waarin windkracht werd ingezet voor essentiële werkzaamheden en vormen een verbinding tussen het verleden en het heden. Regelmatig worden er open dagen en rondleidingen georganiseerd om het publiek kennis te laten maken met het molenaarsambacht en de geschiedenis van de molens.
De molens van Winsum blijven zo een levend symbool van de rijke historie van het dorp en dragen bij aan de charme van het Groningse landschap.
Molen De Ster
Molen De Ster is een koren- en pelmolen, gelegen aan de Molenstraat 4 in Winsum. Deze achtkante bovenkruier, een type stellingmolen, werd in 1851 gebouwd ter vervanging van een standerdmolen uit 1628. De molen staat op een prominente molenberg, wat hem tot een markant herkenningspunt in het dorp maakt.
In de loop der jaren heeft De Ster diverse functies vervuld. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de molen ingezet voor het opwekken van elektriciteit om een koppel maalstenen aan te drijven. Na de oorlog onderging de molen meerdere restauraties om zijn functionaliteit en structuur te behouden. In 1961 werd de molen eigendom van de gemeente Winsum, waarna een uitgebreide restauratie plaatsvond die in 1971 werd voltooid. Recente werkzaamheden, waaronder het vervangen van de buitenroede in het voorjaar van 2022, hebben bijgedragen aan het behoud van deze historische molen.
Tegenwoordig is De Ster op zaterdagen geopend voor het publiek van 12:30 tot 17:00 uur en wanneer de molen in bedrijf is. Bezoekers kunnen de molen bezichtigen en meer leren over de geschiedenis en werking ervan.
Molen De Vriendschap
Molen De Vriendschap, gelegen aan de Kerkstraat 1 in Winsum, is een korenmolen die dateert uit 1801. Deze achtkante bovenkruier, eveneens een stellingmolen, werd oorspronkelijk gebouwd als pelmolen, waarschijnlijk met gebruikmaking van een molen uit Mensingeweer. In de Tweede Wereldoorlog werden de pelstenen verwijderd en werd een koppel maalstenen geplaatst, waardoor de molen als korenmolen kon functioneren.
Na een periode van stilstand en verval werd De Vriendschap in 1967 overgenomen door de gemeente Winsum, die direct het rietdek op de westkant van de romp verving om de molen waterdicht te maken. Een grote restauratie volgde in 1975-1976, waarbij de molen onder meer een geheel nieuwe stelling en kap kreeg. In 1992 werd de molen overgenomen door de Molenstichting Winsum, die sindsdien verantwoordelijk is voor het beheer en onderhoud.
De Vriendschap is regelmatig geopend voor publiek, vooral op zaterdagen en wanneer de molen draait. Bezoekers kunnen dan de molen bezichtigen en meer te weten komen over de geschiedenis en het maalproces.
